Propozycja ustawy antycovidowej

26 października 2020 r.

19 października 2020 roku posłowie Prawa i Sprawiedliwości złożyli w Sejmie projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym w związku z wystąpieniem COVID-19. Opozycja przygotowała kilkadziesiąt poprawek do tej ustawy.

A oto najbardziej dyskutowane zapisy ze wspomnianej ustawy, zaproponowanej przez PiS:

---

Kierowanie do pracy lekarzy (mężczyzn) do 65. roku życia oraz jedynych opiekunów

Według posłów opozycji i organizacji lekarskich najwięcej kontrowersji wzbudziły przepisy dotyczące nakazów (wezwań) dla lekarzy do pracy przy zwalczaniu epidemii.

Opozycji udało się przeforsować likwidację przepisu, by – jak chciał PiS - do pracy byli kierowani również rodzice wychowujący dzieci do 14. roku życia. Do 65. roku życia podwyższony został jednak wiek dla mężczyzn kierowanych do zwalczania epidemii  przez wojewodę.

Samorządy lekarskie protestowały przeciwko podwyższeniu wieku, jako powód podając znany fakt, że osoby starsze cechują się "zdecydowanie większą podatnością na cięższy przebieg zakażenia i późniejszego zachorowania".

200 procent wynagrodzenia dla lekarzy kierowanych przez wojewodę do pracy przy pandemii

Posłowie PiS stale chwalą się przepisem, że lekarze kierowani przez wojewodę do pracy przy pandemii otrzymają 200 proc. wynagrodzenia.

Dwieście procent pensji? Tak, ale jedynie pensji zasadniczej na danym stanowisku w tym szpitalu.

Tak stanowi przepis: kierowanemu do pracy "przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości nie niższej niż 200% przeciętnego wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego na danym stanowisku pracy w zakładzie wskazanym w tej decyzji lub w innym podobnym zakładzie, jeżeli w zakładzie wskazanym nie ma takiego stanowiska".

Oto przykład: jeżeli w szpitalu, do którego kierowany jest anestezjolog, zasadnicze wynagrodzenie dla anestezjologa wynosi cztery tysiące złotych, to otrzyma on osiem tysięcy zł, o ile poprzednio zarabiał mniej, a gdy poprzednio  zarabiał np. dziesięć tysięcy zł, otrzyma nie mniej niż 10 tys. zł – a nie dwukrotność swoich zarobków (jak postulowała Naczelna Rada Lekarska).

Odstąpienie od Prawa zamówień publicznych

Kontrowersyjny jest przepis (autorstwa PiS), mówiący o odstąpieniu od Prawa zamówień publicznych. Jest to zdecydowanie wbrew dyrektywom unijnym. Prawo UE nawet w czasie pandemii "nie przewiduje możliwości całkowitego wyłączenia stosowania (…) zasad unijnego prawa zamówień publicznych". Zdaniem sejmowych legislatorów ten przepis może naruszać art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej: "Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii".

„Klauzula dobrego samarytanina”

W proponowanej przez Piś ustawie znajduje się przepis potocznie nazywany „klauzulą dobrego samarytanina” – który to przepis zwalnia lekarzy od odpowiedzialności karnej za niektóre przestępstwa, jeżeli w czasie epidemii lekarz udzielając świadczeń medycznych w ramach leczenia COVID-19 i „działając w szczególnych okolicznościach, dopuścił się czynu zabronionego, chyba że spowodowany skutek był wynikiem rażącego niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach".

Dotyczy to głównie nieumyślnego spowodowania śmierci, nieumyślnego uszkodzenia ciała, utraty zdrowia, nieumyślnego narażenia na utratę życia lub zdrowia, doprowadzenia do nieuleczalnej choroby, lub ciężkiego kalectwa.

Według prawników klauzula ta jest mało konkretna i nie do końca wiadomo, wobec jakich konkretnie przypadków może być zastosowana.

Naczelna Rada Lekarska wobec tego przepisu również miała zastrzeżenia, brzmiące następująco: "Dodatkowa przesłanka 'szczególnych okoliczności' jest zwrotem niedookreślonym i pozostawia bardzo szeroki margines uznaniowości dla organów ścigania. Ograniczenie odpowiedzialności na podstawie projektowanego przepisu może więc okazać się jedynie pozorne i fasadowe".

Karanie teraz za odmowę wstrzymania działalności gospodarczej

W projekcie ustawy antycovidowej, złożonej przez PiS, nadal znajduje się art. 22 nowelizacji, który mówi, że "naruszenie przez przedsiębiorcę ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (…) stanowi podstawę odmowy udzielenia pomocy publicznej". Mowa tu o dopłatach do wynagrodzeń, zwolnieniu ze składek ZUS czy świadczeniach postojowych.

Według opinii ekspertów proponowane karanie za odmowę wstrzymania działalności gospodarczej jest niekonstytucyjne.

Krajowy koordynator ratownictwa medycznego

PiS, w ustawie antycovidowej, chce wprowadzić funkcję  krajowego koordynatora ratownictwa medycznego. Osoba ta miałaby być całkowicie zależna od ministra, ponieważ  ma nią być  sekretarz stanu lub podsekretarz stanu Ministerstwa Zdrowia. Największe obawy budzi brak wymogu posiadania doświadczenia z zakresu ratownictwa medycznego, czy chociaż pokrewnego wykształcenia. Krajowy koordynator (bez wymogów zawodowych!) miałby za zadanie rozstrzygać spory dotyczące przyjęcia chorych w stanie zagrożenia zdrowotnego do szpitala w innym województwie.

Wśród ekspertów nie ma przekonania, że instytucja ta będzie naprawdę działała – w przypadku braku miejsc szpital nadal nie będzie w stanie przyjąć pacjenta, mimo wydanej przez koordynatora decyzji.